مقام و جایگاه قرآن نزد مردم (مسلمانان) ، به نوع و میزان کاربردی که برای آنان دارد بستگی خواهد داشت  و هر انسانی در هر مرتبه‌ای ، بمیزان دریافتی که از قرآن می‌یابد ،  همان اندازه نیز تجلّی‌ خواهد گرفت  . بعبارت دیگر ساختار پندار و رفتار و گفتار هر مسلمانی مبیّن میزان دریافتی است که از قرآن برمیدارد .
و لذا در حال حاضر با مطالعه در (پندار و رفتار و گفتار ) مسلمانان و طبقه‌بندی آنها میتوان سه نوع کاربرد برای قرآن در آنها نشان یافت که بشرح زیر میباشد :

کاربرد اول قرآن :

1 - قرآن بعنوان یک معجزه عظیم آنقدر مقدس و دست‌نیافتنی است که اکثریت مردم جرأت وارد شدن به آن را ندارد . برای این اکثریت عاشق و ترسو ، قرآن گنجینه قدسی و ماورائی است که برای ذخیره آخرت  فقط میبایست روخوانی شود - و برای آرامش جان و روح به آن عشق ورزید و آنرا به سینه فشرد و بوسید و روی سر قرار داد - و برای تامین آسایش در زندگی مادّی  از برکات قدسی‌اش برای حفظ و حراست از خویش مدد گرفت و با آن بلایا را از خویش دور ساخت و آنرا پشتیبان و حامی خویش قرارداد و به دیگران هدیه نمود و به آن سوگند یاد کرد . 
نزد اینان ، قرآن بهمان میزان که منبع این قبیل فیوضات است بهمان اندازه برای افراد ناباب میتواند موجب بدبختی و بلا و آفت نیز باشد .  چون علاوه بر اینکه بی‌احترامی به آن پیامدهای‌بد در دنیا و عقوبت‌های سخت در آخرت بهمراه خواهد داشت ، از آن میتوان برای نفرین نمودن و آسیب رساندن به دیگران و دشمنان نیز بهره جست . 


کاربرد دوم قرآن :


2- قرآن کتاب زندگی است  ، و  انیس و مونس (درصد قابل توجّهی از مردم) است بطوریکه با آن حرف میزنند ، با آن مشورت میکنند ،  وقتی ناراحتند با قرائت آن آرام میشوند ،  وقتی مشکل دارند از آن سؤال میکنند ، وقتی تحقیق دارند به آن مراجعه میکنند ، وقتی مدیر میشوند  راهکارهای مدیریتی را از آن استخراج میکنند . و در احکام عبادی و ساختار حکومتی ، قوانین و باید و نبایدها از آن استنباط میشود . 

در اینجا , قرآن کاتالوگ و راهنمای عبادت و زندگی برای تمامی جنیان و آدمیانی است که خلق شده‌اند تا بندگی خدا کنند و خدا نیز به پاس بندگی آنها ، دنیا و نعمتها و ذخارف آنرا ، روزی و قسمت آنها قرار میدهد . تا خلائق  علاوه بر روخوانی قرآن بعنوان بخشی از عبادت ، بتوانند با ترجمه و تفسیر و حتی پژوهش و تحقیق اجزاء و آیه های آن برنامه‌ی زندگی دنیوی خویش را تهیه وتنظیم نموده و به آن عمل نمایند و سر انجام درآخرت اجر و مزد بندگی‌خویش و همچنین ثمره چگونه زیستن خویش را در قالب بهشت یا جهنم از خدا بگیرند .     


کاربرد سوّم قرآن :


3- قرآن کتاب هدایت و راهنمای انسان تا بالاترین قله کمال (یعنی انسان کامل) است . کاربرد قرآن در اینجا ، صرفنظر از اعجاز و تقدس اینست تا بعنوان یک منشور جامع و کامل ، نحوه‌ی سیر وسلوک در صراط مستقیم هدایت را تا مقصد تقرّب و نزدیکی به خدا ، به مردم بنمایاند .

لازم به ذکر است در این رهگذر سالک هرگز در فهم ظاهر و درک اجزاء قرآن ، توقف نمی‌نماید . و از تفکّر لحظه‌ای در اجزاء و آیات قرآن  بعنوان یک معبر  استفاده نموده تا بسرعت آز آن گدشته و به باطن و باطن‌های قرآن که فهم کلیّت قرآن و ترسیم منشور مصوّر مفاهیم آن است منتقل شود تا با تکیه بر آن مسیر " آدم بودن تا انسان شدن " را که غایت و مقصود آفرینش است بپیماید . بعنوان نمونه دو قطعه شعر از مولوی و عطّار در خصوص  تفاوت ظاهر و باطن قرآن  در ادامه مطلب ارائه میشود .

در قسمتهای بعد خصوصیات دست‌پروردگان هر بخش از سه کاربرد فوق‌الذّکر تقدیم خواهد شد .



ادامه مطلب


تاریخ تحریر 90/06/22