داستان نفت

از زمانی که پای شاهان قاجار به فرنگ باز شد ، داستان نفت ایران هم آغاز شد . اولین نشانه‌های آن برمیگردد به سفر ناصرالدّین شاه به اروپا و اعطای امتیاز به یک انگلیسی بنام رویتر و بعد پسرش مظفرالدین امتیازنامه دارسی را به انگلیسی‌ها هدیه کرد و همینطور تا پهلوی که قرارداد دارسی به آتش افکنده شد و قرارداد انگلیسی 1933منعقد شد . و نهایتاً با مجاهدت دکتر محمد مصدق نهضت ملی شدن صنعت نفت به ثمر نشست و خلع ید انگلیس از نفت ایران ، در تاریخ ماندگار شد .

سالنمای آغاز داستان نفت ایران از رویتر تا خلع ید ، به شرح ذیل میباشد :

1- سوم مرداد 1351 اعطای امتیاز رویتر ( واگذاری بهره برداری از نفت به جولیوس رویتر از طرف ناصرالدین شاه).

2- هفتم خرداد 1280 اعطای امنیاز دارسی (واگذاری استخراج و بهره برداری و لوله کشی نفت بمدت 60 سال به ویلیام ناکس دارسی توسط مظفرالدین شاه) .

3- پنجم خرداد 1387 تولید نفت ایران ( افتتاح اولین چاه نفت 360 متری ایران در مسجد سلیمان) .

4- دهم آذر 1311 لغو امتیاز دارسی ( سیدحسن تقی زاده با ارسال نامه ای به مدیر مقیم شرکت نفت ایران و انگلیس ، مصوبه مجلس در خصوص لفو امتیاز دارسی را به او اطلاع داد ) .

5- دهم اردیبهشت 1312 انعقاد قرارداد نفتی 1933 ( دومین قرارداد نفتی بمدت 60 سال با شرکت نفت انگلیس و ایران منعقد شد ) .

6- بیست و سوم تیر 1325 اعتصاب کارگران صنعت نفت ایران ( اعتراض کارگران به شرائط نامساعد کاری و اوج اعتصابات با 50 کشته و 150 نفر زخمی ) .

7- سی دی 1327 استیضاح دولت ( استیضاح عباس اسکندری توسط مجلس و طرح لغو قرارداد 1933 ) .

8- پانزدهم بهمن 1327 مذاکره با شرکت نفت انگلیس و ایران (موافقت شرکت مذکور با مذاکره در خصوص افزایش سهم ایران و ایجاد بهبود در وضعیت کاری کارگران) .

9- بیست و ششم تیر 1328 امضای قرارداد الحاقی گس گلشائیان به قرارداد 1933 ( قرارداد پرداخت دیون عقب افتاده ایران و احقاق مطالبات کارگران ، فیمابین گس نماینده شرکت نفت انگلیس و ایران و گلشائیان وزیر دارایی ایران) .

10- پنجم تیر 1329 تشکیل کمیسیون نفت در مجلس شانزدهم ( جهت بررسی قرارداد الحاقی گس و گلشائیان ، کمیسیونی به ریاست دکتر مصدق در مجلس تشکیل شد) .

11- چهارم آذر 1329 رد قرارداد الحاقی گس و گلشائیان ( این قرارداد که بعنوان لایحه از طرف دولت به مجلس ارائه شده بود در کمیسیون نفت مجلس با اتفاق آراء رد شد ) . 

12- بیست و یکم دی 1329 مأموریت کمیسیون نفت جهت تعیین راهکار و روش برای دولت جهت اداره نفت کشور .

13- بیست و نهم اسفند 1329 ملی شدن صنعت نفت ( روز 24 اسفند مصوبه ملی شدن نفت از طرف کمیسیون نفت ابلاغ  و علیرغم اعتراض شدید دولت انگلیس ، طرح ملی شدن در مجلس سنا تصویب شد و نهایتاً به امضاء شاه رسید ) .    

14- هجدهم خرداد 1330 عزیمت هیأت خلع ید به خوزستان ( هیآتی از سوی دکتر مصدق و به ریاست مهندس بازرگان ، جهت نظارت بر امر خلع ید در میان بدرقه مردم تهران از فرودگاه مهرآباد عازم خوزستان شدند ) .

15 - بیست و نهم خرداد 1330 خلع ید از شرکت نفت انگلیس و ایران رسماً تحقق یافت .