خطبه البیان (مقدمه و قسمت اول)

در منابع روایی و تاریخی ، خطبه‌هایى در کمال فصاحت و بلاغت منسوب به حضرت امام علی(ع) وجود دارد که در نهج‌البلاغه نیامده است. از جمله آن خطبه‌ها ، میتوان ازخطبه البیان(خطبه افتخار) نام برد.

این خطبه بسیار طولانی است و حضرت امیرالمومنین(ع) در آغاز آن قریب هفتاد وصف از اوصاف خود را به عنوان انا کذا، انا کذا ذکر فرموده است و سپس پیش‌گویى‌هایى از آینده و آخرالزمان و نشانه‌هاى ظهور مهدى(ع) در آن تبیین شده است.

فرازهایی از این خطبه در کتاب بصائرالدرجات محمدبن‌حسن‌بن فروخ صفار(م 290 ق) ، تاریخ مقدسى ، تاریخ طبرى و رجال الکشى آمده است و باید گفت سیّد رضى با اینکه مضامینی از این خطبه را در نهج البلاغه آورده ، ولیکن اشاره ای به وجود آن نکرده است . در مقابل ابن‌شهرآشوب در کتاب خود از خطبه افتخار اسم برده امّا در نهج‌البلاغه‌‌ی خود آنرا درج نکرده ، و گفته میشود به دلیل طولانی بودن از درج آن در نهج البلاغه صرفنظر نموده است . زیرا این خطبه بالغ بر پانصد بیت میباشد که بنابر قولی در کوفه و بنابر قولی دیگر در بصره انشاء شده است. آخرین منبعی که این خطبه را کامل نقل کرده ، کتاب الزام الناصب، نوشته على یزدى حائرى (م 1333ق) است ، که آنر به کتاب "الدر المنظم فی السرّ الاعظم" نوشته «محمّد بن طلحه شافعى»،(م 652ق) منتسب می‌کند. البته بسیاری از کتب عرفانی و روایی دیگرنیز(به شرح پاورقی در ادامه مطلب ) به درج کامل این خطبه مبادرت ورزیده‌‌اند که درتمامی آن منابع از «عبداللّه بن مسعود» که در زمان مولا علی(ع) میزیسته ، بعنوان راوی اصلی نام برده شده است .

عبدالله بن مسعود اینچنین روایت کرده است : زمانی که امیرالمومنین امر خلافت را عهده دار گردید، پس از سه روز به بصره آمد و به مسجد جامع مسجد شرفیاب شده برفراز منبر قرار گرفت و سخنانی ایراد فرمود که عقول را به شگفتی و بدنها به لرزه افکند. مردم از شنیدن آن بسیار گریستند و صداها را به فریاد و ناله و شیون بلند کردند. امیرمومنان علیه السلام در آن جمع فرمود : رسول خدا صلی الله علیه و آله با او در نهان سخن گفته و اسرار پنهانی که میان خدا و پیامبرش وجود داشته برای او بازگو کرده است. و به او توصیه کرد که خطبه البیان را بر مردم انشا کند که در آن علم گذشته و آینده و آنچه که واقع شده و تا روز رستاخیز می شود ، در آمده است .

اینجانب علیرغم مقبول نیفتادن این خطبه آن نزد فقهای شیعه ، بدلیل مقبولیتش نزد علمای عرفانی و اقبال ویژه‌ای که عرفا نسبت به آن داشته‌اند ، مهمترین فرازهای این خطبه را در جند قسمت متوالی خدمت شما بزرگواران عرضه مینمایم .

ذکر تعدادی از منابع

[1] شیخ آقا بزرگ تهرانی در کتاب الذریعه الی تصانیف الشیعه

[2] شیخ سراج‌الدین حسن ، سال 729 ق در کتاب خطی در المنظم.

[3] درویش علی‌بن‌جمال‌الدین مقری سال923 ق در55 ورق کتابت و سال1067 ق وقف آستانه رضویه شد.

[4] مرحوم سید شبر , در کتاب علائم الظهور

[5]حافظ رجب برسی سال 773 ق در کتاب مشارق انوار الیقین

[6] قندوزی در کتاب ینابیع الموده

[7]حاج ملا عبدالصمد همدانی در بحرالمعارف

[8]قاضی سعید قمی در شرح حدیث غمامه

[9]حائری بارجینی یزدی در الزام الناصب

[10]شیخ محمد رضا طبسی در جلد اول کتاب الشیعه و الرجعه

[11]شیخ محمد یزدی حائری در کتاب دوحه الانوار

[12]سید حسین بن سید عبدالجبار توبلی کتکانی بحرینی درکتاب عجائب الاخبار

خطبه البیان - قسمت اول (با تصرف و تلخیص)

امیر مومنان  بعد از رحلت پیامبر هیچ فرصتی حاصل نکرد تا توصیه پیامبر را جهت ایراد خطبه البیان عملی سازد . تااینکه  عمر او هم به لب بام رسید و زمان آن بود که به وصیت پیامبر عمل نماید، ولذا  برای مردم خطبه ای ایراد فرمود که آخرین خطبه اش بود .

به نام خداوند بخشاینده مهربان

سپاس خدایی را که آسمانها را به قلم صنعش بیافرید ، و گستردنیها را هموار کرد . اوست سر منشا امور ، و تضمین‌کننده روزى ، و به هم آورنده استخوانهای پوسیده.  شهادت می‌دهم که معبودی جز خدا نیست. اوست یکتای بی‌همتا. شهادت می‌دهم که محمّد بنده او و خاتم فرستادگانش است. اوست که دعوت حق را منتشر ساخت. حال آنکه بر مفاد آن آگاه بود ، و به سبب قرآن دعوت شیطان را محو و نابود نمود .

 ای مردم!  با زمان رخت بر بستن از این دنیا فاصله چندانی ندارم و از عمرم جز اندک زمانی بیش باقی نمانده است . پس بپرسید پیش از آنکه مرا در میان خود نیابید.

ای مردم! منم آگاه کننده از اسرار کائنات. منم آشکارگر آیات کتاب خداوندى. منم کشتی‌نجات. منم سرّ ناپیدا. منم کسی که .............،

منم حجت خداوندی بر جن و بشر. منم پدر امامان پاکباز. منم پدر مهدی که در آخر الزمان قیام کند.

آنگاه  از او پرسیدند : ای امیر مومنان، چه هنگامی قائم از فرزندان تو قیام می کند؟

حضرت فرمود:

آن زمان که باطل و ناچیز پیشرفت کند و حقایق سبک و خوار شود و جور و فساد بر پشت مردم سنگینی کند. و سختیها و کینه‌ها شدت گیرد.  جمعیتها پراکنده گردد و  فتنه‌های بی شمار مردمان را سرگردان و متحیّر کند و اندیشه‌های ناصواب برانگیخته شود. و شیفتگی‌ها و آشفتگی و آزمندی تشدید یابد. و عفت و پاک‌دامنی از میان برود. دادخواهی و درستی مورد ملامت و اعتراض واقع گردد و شیطان بر امور چیره و مستولی شود.  زنان حاکم گردند و  نااهلان سموم اخلاقی را سم‌پاشی کنند و  ستم‌پیشگان خاک مذلت بر مردم فرو پاشند. زلزله زمین را فراگیرد و اقامه حدود و واجبات الهی معطل ماند. امانت ضایع گردد و خیانت و کژدستی نمایان شود.  اشرار امور را در دست گیرند و اخیار بازنشسته شوند. دانشمندان و بزرگان قوم به کژ اندیشی روی آورند و امور بر آنان مشتبه گردد. سستی و پا به گل ماندن در کارها امری رایج باشد. راحتی و آسایش از مردم بازداشته شود. پر خوری رواج یابد.افراد از پریشانی به ورطه هلاکت افتند و روزگاری پیش آید که هر کس از وخامت اوضاع روی ترش کند .

گستردنیها سرخ گردد. آن زمان که به حالت تسدیس رسد شرطان (که منزل اول از منازل ماه است) به حالت تربیع رسد زبرقان (یعنی ماه) به حالت تثلیث رسد حمل در خانه سهم (یعنی در حال مقارنه باشد) واقع شود زحل ناپدید شود. عبور از بیابانهای میان مکه و بصره ممنوع شود و فرمانها و حکمها و اندازه‌گیریها ثابت شود و نشانهای دهگانه ظاهر و کامل شود و زهره به حالت تسدیس رسد و سختی فراگیر شود. گروه پهن بینیها از جانب مشرق ظاهر گردند که پست است استخوانهای بینیهایشان و به توهم افتند کوتاه بالایان درشت اندام بزرگ پیکر که مردمانی نیک و گرانمایه  بر آنها غالب شوند و معیوب کنند زنهای آزاد را و مالک شوند جزیره ها را. آنان سر منشا نیرنگها و فریبکاریها و بی وفاییها باشند. آنان خراسان را ویران کنند و ملازمین خانها را از خانه‌نشینی به کارشان بازگردانند و حصارها را ویران کرده ، آشکار کنند آنچه را که پنهان و حفظ شده است. آن گاه شاخساران قطع کنند و عراق را فتح نمایند و در مخالفت و دشمنی و زیان رساندن و خونی که ریخته می شود بر یک دیگر سبقت جویند. پس در این هنگام در انتظار خروج صاحب الزمان باشید.

در این هنگام صعصعه بن صوحان و میثم و ابراهیم بن مالک اشتر و عمرو بن صالح به پاخواسته گفتند: ای امیرمومنان ، برای ما آنچه که در آخر الزمان اتفاق می‌افتد را بیان کن .

حضرت به پاخواسته و فرمودند:

ای مردم ، من  شما را خبر دهنده‌ام به آنچه که در آخرالزمان به وقوع می پیوند تا خروج صاحب الزمان ، که به پا دارنده امر ما و از ذریه فرزندم حسین است.

آنان گفتند: آن واقعه در چه هنگام است ، ای امیر مومنان؟

حضرت فرمود: زمانی که مرگ در فقها شایع شود و امت محمد صلی الله علیه و آله نمازها را ضایع کنند، و پیروی از شهوات نمایند. امانتداری کم و خیانت فراوان گردد. زمانی که مسکرات بیاشامند و دشنام دادن به پدر و مادر شعارشان گردد. در انجام گناهان زیاده روی و در بجای آوردن کارهای خوب کم کاری صورت گیرد. آن زمان که برکت از سال و ماه و روز و هفته و ساعت برداشته شود.

 پسر کینه پدر و مادر را در دل گیرد. برای اهل آن دوران چهره های پاکیزه و باطنهای بدسگالی باشد. هر که آنها را مشاهده کند در شگفت شود و هر که با ایشان معامله کند به او ستم روا دارند. چهره هایشان بسان آدمیان و دلهایشان دلهای شیاطین باشد.آنان را از منکری که انجام می دهند نتوان نهی نمود. چون با ایشان سخن بگویی تکذیبت کنند و اگر ایشان را امین دانستی به تو خیانت کنند. اگر از ایشان روی گردانیدی عیب تو را گویند و اگر تو را مالی باشد به تو رشک برند. اگر در بذل مال بخل کنی کینه ات را به دل گیرند و اگر ایشان پند دهی تو را دشنام دهند. دروغ را بسیار شنوند و مال حرام بسیار بخورند. ربا را حلال دانند و خوردن مسکرات، و سخنان شر و فتنه انگیز، و افسانه های دروغ و حرام، و شادمانی و نشاط و آوازه خوانی به غنا و ساز و نوازها جایز شمرند. فقیر در میان ایشان خوار و کوچک است و مومن ناتوان و پست. دانا در نزدشان بی قدر است و فاسق در نزدشان گرامى. ستمکار در نزدشان بزرگ شمرده شود و ناتوان در نزدشان ناچیز.  امر به معروف و نهی از منکر نکنند. ثروت در نزدشان دولت است و امانت را غنیمتی دانند که در تصرفش هیچ گونه ردع و منعی نیست. زکات مال خود را دفع کردن نوعی ضرر دانند. مردان کورکورانه از زنان خود فرمان بردارند و در مقابل پدر و مادر سر به نافرمانی بردارند و در حقشان جفا روا دارند و همت خود را بر نابودی برادر خود گرد آورند.

در آن زمان، نوای اهل فجور بلند شود. مردم فساد و غنا و زنا را دوست بدارند و به حرام و ربا معامله کنند. علمایشان سرزنش گردند. در میان ایشان ریختن خون فراوان گردد و در قضاتشان قبول رشوه کنند. در آن زمان، زن همسری از زنان برای خود انتخاب کند و خودش را برای همجنس خود بیاراید، آن چنان که عروس خود را برای شوهرش می آراید. دولت کودکان در هر جا آشکارا گردد. خواندن زنهای خواننده و رقاصه حلال شود و غناهای حرام و آشامیدن مسکرات و اکتفا کردن مردان به مردان و زنان به زنان روا باشد. زنان بر زینها سوار شوند و بر شوهر خود استیلا داشته و در هر امری سلطه خود را اعمال کند. مردم بر سه گونه حج بجای آورند: ثروتمندان برای گردش و استراحت، و میانه حالان برای تجارت، و فقرا برای گدایى. در آن دوران احکام الهی باطل و ناچیز و اسلام سبک شمرده شود و دولت شریران آشکارا گردد. ستمگری روا باشد و ستم پیشگی در تمام شهرها معمول گردد. در چنین زمانی تاجر در تجارت خود دروغ گوید و زرگر در زرگری خود و - بالاخره - هر صاحب صنعتی در صنعت خود. پس کسبها اندک گردد و راههای معیشت تنگ شود. در مذاهب و روشها اختلاف روی دهد و فساد رو به تزاید نهد و رشد و هدایت کم گردد. در چنین زمانی دلها سیاه شود و پادشاهان ستمکار بر آنان حکومت کرده میانشان داوری نمایند. برخی بر برخی ستم روا می دارند و بعضی از آنها بعض دیگر را از سر کینه و دشمنی می کشند. و در مساجد سازها و نوازها به صدا در می آورند و کسی نیست که آنان را از این عمل باز دارد. سرپرست و سر کرده آنان نادانترینشان است. در آن زمان افرادی صاحب مال و منال هستند که مالک آن نیستند. آنان افراد پست و پلیدی هستند از فرزندان پست و پلید. روسا ریاست را به کسی تفویض کنند که در خور چنین مقامی نیست. بدعتها آشکار شود و فتنه ها سر بر آورد. سخنانی جز دشنام بر زبان جاری نگردد و کردارشان از سر توحش باشد و آنچه انجام دهنده بر آمده از خبث باطنشان. آنان در زمره ستمکارانی هستند که در ستمگری از چیزی فرو گذار نکنند. بزرگانشان بخیلان و گدایانند. فقهایشان آن گونه که بخواهند فتوا دهند و قضاتشان به چیزی که نمی دانند حکم کنند. جمع کثیری از آنان شهادت به دروغ دهند. هر کس مکنتی دارد نزدشان بلند مرتبه است و هر که را دانستند که فقیر و بیچاره است نزدشان خوار و پست باشد. فقیر و محتاج نزد ایشان مهجور است و کینه او را به دل دارند و دارا و ثروتمند مورد محبتشان. آن که شایسته است حلق و گلویش گرفته و راهها بر او بسته است. هر کس که سخن چین و دروغگو است قدر بیند. و کارهای خود را از سر ریا و خودنمایی انجام می دهند.اگر شخص شایسته ای را ببینند در مقام رد و انکارش بر آیند و اگر گناهکار یا سخن چین را بینند او را استقبال کنند. کسی که به آنها بدی کند او را تعظیم کنند. در آن زمان پدران هر کار زشتی که از فرزندان خود بینند خوشحال و مسرور گردند و آنها را از انجامش بر حذر ندارند. مرد از زن خود عمل زشت (یعنی زنا) را به رای العین بیند و او را نهی نکند. زنان از راه شرمگاه خود امر را معاش کنند و در جاده بی عفتی گام بردارند . اگر درباره آنها سخن زشتی گفته شود ترتیب اثر ندهند. آنان آشکارا پدران و مادران خود را دشنام دهند و بزرگان خود را خوار شمرند. مردمان پست و بی اصل و فرومایه به سهولت نردبان ترقی را بالا روند و پریشان عقلی و دیوانگی فزونی یابد. در آن زمان برادری به نیت تقرب به خدای تعالی بسی اندک و پولهای حلال در نهایت ناچیزی باشد. در آن زمان دولتها بر محور شیاطین می چرخند و پیشه اشان ظلم و ستم کردن به ناتوانان و گدایان است . ثروتمند به آنچه که دارد بخل می ورزد و نادار آخرت خود را به دنیای خویش می فروشد. پس وای بر فقیر، و آنچه به او وارد می شود در آن زمان از زیان و ذلت و خواری در که اهل خود را ضعیف و بیچاره کند. زود باشد که فقرا در طلب آنچه که بر ایشان حلال نیست بر آیند که اگر چنین شود زیانهایی به ایشان رو کند که توان مقابله با آن را ندارند.

آگاه باشید که اول فتنه از هجری [از اهالی قصبه ای در بحرین] و رقطی [که شخصی است دارای مرض لک و پیسه] شروع می‌شود و در آخر به سفیانی و شامی منتهی می گردد.

آنگاه حضرت فرمود ، شما در هفت طبقه دسته بندی می شود:

طبقه یکم کسانی که در فزونی تقوا و پرهیزکاری سر آمدند که تا سال هفتادم از هجرت زندگی می کنند (بنابر نسخه دیگر: کسانی که اهل سخت و دشوار زندگی کردن هستند که تا سال هفتادم از هجرت وجود دارند).

طبقه دوم اهل بذل و بخشش و مهربانی هستند که تا سال دویست و سی ام هجری یافت شوند.

طبقه سوم اهل پشت کردن به یک دیگر و بریدن از یک دیگر هستند که تا سال پانصد و پنجم هجری یافت شوند.

طبقه چهارم اهل سگ صفتی و رشک بردن به یک دیگر هستند که تا سال هفتصد هجری دوام یابند.

طبقه پنجم اهل باد به بینی افکندن و تکبر و بهتانند که تا سال هشتصد و بیست هجری دوام یابند.

طبقه ششم اهل خونریزی و غلق و اضطراب و سگ صفتی با دشمنان هستند که مردمان فاسق پیشه در این برهه ظهور و بروز پیدا می کنند و تا سال نهصد و چهل هجری یافت می شوند.

طبقه هفتم مردمانی هستند مکر پیشه، نیرنگ باز، ستیزه جو، فاسق، پشت به یک دیگر کن که از دیگران می‌برند و کینه هم را به دل می گیرند. آنان اسباب بازیهای بزرگ را فراهم آورده و مرتکب شهوات گردند و به خراب نمودن شهرها و خانه وانهدام ساختمانها و قصرها همت گمارند. در این طبقه لعنت شده ای از بیابانی بد یمن پدیدار می گردد و در همین طبقه است که پرده حیا و شرمگاه به کنار می رود و وضعیت بدین منوال است تا اینکه قائم ما مهدی - که درود خداوند بر او باد - ظاهر گردد.

در این هنگام بزرگان قوم گفتند: ای امیر مومنان ، برای ما از زمان وقوع این فتنه ها و امور بزرگی که یاد فرمودی بیان فرما؟

پس علی علیه السلام فرمود: آگاه باشید که فتنه ها بعد از آن امری به وقوع می پیوندد که خبر می‌دهم شما را از امر مکه و مدینه ، از گرسنگی غبار آلوده و مرگ سرخ (یعنی خونریزی). ای وای بر اهل بیت پیغمبر و شریفهای شما، از گرانی و گرسنگی و احتیاج و ترس که به آنها رخ نمایاند تا جایی که در بدترین حالی بسر برند. آگاه باشید که از مساجد شما در آن زمان هیچ صدایی به گوش نرسد و هیچ دعایی در آن مستجاب نگردد. پس هیچ خیری در زندگی بعد از آن نیست. در آن زمان پادشاهان کفار زمامدار امور شوند و بر شما حکومت رانند و هر که نافرمانی آنها را کند او را بکشند و هر که فرمان برد دوستش بدارند. ای وای بر کوفه شما ، این شهر و آنچه که بر آن وارد شود از سفیانى، در آن زمان که او از ناحیه هجر [که یکی از شهرهای بحرین است وگروهی گفته اند که هجر شهری است که قصبه آن صفا نام دارد و فاصله آن تا یمامه به سیر شتر به مقدار ده روز راه است و میان آن و بصره پانزده روز راه است و مناسبت آن با سیر سفیانی به سمت کوفه اولی و اقرب از اول است] بیابد. سفیانی از آن ناحیه با اسبهای قوی می ‌تازد که بر آن اسبها مردانی همچون شیران دلاور و کرکسهای شکاری سوار هستند و سرکرده آنها شخصی است که اول نامش با حرف شین آغاز میشود. زمانی که بیرون آید جوانی که اشتر است [یعنی پلک چشم او برگشته است یا آن که لقب او اشتر است و یا آن که چهره او اسمر (گندم گون) است] و من دانای به نام او هستم. او بزرگان بصره را کشته و زنها را به اسارت می برد. من می‌بینم که چند جنگ درآنجا واقع می‌شود. و درغیر این سرزمین نبردهایی در میان تلها و پشته‌ها به وقوع پیوندد. پس شخصی گندم گون در آنجا کشته شود. در آن سرزمین بت مورد پرستش قرار می‌گیرد. سیر این شخص از آنجا آغاز می گردد و بر نمی گردد مگر با زنهایی که اسیر کرده است. در آن هنگام صداها به فریاد بلند شود و ناگهان برخی بر دیگران یورش برند.

ای وای بر کوفه شما ، از فرود آمدنش به خانه هایتان. او حریم شما را مالک می‌شود و فرزندانتان را سر می‌برد و حرمت زنانتان را مورد هتک قرار می‌دهد. عمرش دراز و شرش بسیار است. مردانی که او در استخدام دارد جملگی از شیردلانند. در آنجا نبرد بزرگی را تدارک می بیند. آگاه باشید که در آن نبرد فتنه‌هایی است که در آن منافقان و از حق برگشتگان ستمگر ستم پیشه و آنان که در دین خدا و شهرهایش فسق و فجور پیشه ساخته!اند و به باطل لباس بندگان خداوند را بر تن می‌کنند به هلاکت افتند. گویا می‌بینم آنها را که می‌کشند گروهی را که از صداهای آنها مردم در هراس و از شرارت و بدیشان ترسانند. پس چه بسیار کشته شده‌های نیرومندی که هیبت آنها نگرنده را فراگیرد. پس به تحقیق بلای بزرگی به منصه ظهور می‌نشیند که آخر را به اول ملحق می‌سازد. آگاه باشید به درستی که سفیانی سه مرتبه داخل بصره می‌شود و اشخاص با عزت و نامدار را ذلیل و خوار می‌گرداند و زنان را به اسارت می‌برد.

ای وای بر شهری که در گذشته از شهرهای قوم لوط بوده است که بعدها - به امر خداوند - واژگون گردید [شاید مراد حضرت شهر بصره باشد. و الله اعلم] و آنچه بر آن وارد شود از شمشیر آخته و کشته به خاک افتاده و زنهای هتک حرمت شده. پس آن گاه به جانب بغداد که اهالی ستمکاری دارد روانه میشود. اما به خواست خدا روابط او و اهالی بغداد تیره میشود و همین امر سبب میگردد که در میان ساکنان شدت و سختی رواج پیدا کند و طغیان و سرکشی رو به تزاید نهد. با وارد شدن سفیانی در نبرد با بغدادیان سلطان شهر مغلوب گردد.

ای وای بر دیلم ، که کوهستانی است از مازندران و گیلان در قسمت شمالی قزوین و اهل شاوان [که از توابع مرو خراسان باشد یا اهل قائم شهر مازندران] و مردمانی عجم که چیزی درک نکنند. آنها را سفید روی و سیاه دل و روشن کننده آتش جنگ می‌بینی که دلهایشان سخت و ضمایرشان سیاه است.

ای واى! وای واى! بر آن شهری که داخل در آن شوند. وای بر آن زمینی که در آن سکنا گزینند. خبری از آنها دیده نشود و شرشان غالب باشد و قلیل همتشان بسی فزونتر از بزرگانشان باشد. گروههایی را تشکیل دهند و زد و خورد در میانشان به وفور به وقوع پیوندد. اکراد ساکن کوهستان به یاری آنها برخیزند و از سایر شهرها افرادی به گروهشان بپیوندند. کردهای همدان یا کردهای عراق و قبیله های همدان و حمزه و عدوان [که از قبایل عربند] به آنان ملحق شوند تا اینکه سرزمین عجم (یعنی ایران) از جانب خراسان به زیر سیطره آنان در آید. آن گاه از طریق سمرقند تا نزدیکی قزوین و سپاهان را به زیر سلطه خود در آورند. پس در آنجا سادات از اهل بیت پیغمبرتان را می‌کشند و پس از آن به سرزمین فارس فرود می‌آیند.

ای واى بر اهل کوهستانها و آنچه بر آنها وارد شود از عربها.

ای واى بر اهل هرمز و قلهات و آنچه که به آن وارد شود از آفتهای طرطری مذهبها [که خوارج باشند].

ای واى بر اهل عمان و آنچه که به آنها وارد شود از ذلت و خواری. از جانب اعراب چند وقعه در آنجا رخ دهد که قطع اسباب از آنان گردد. پس در آنجا مردان کشته شوند و زنان به اسارت روند.

ای وای بر اهل اوال [که جزیره ای است از جزایر بحرین که دریا بر آن محیط است] و اهل صابون [که دهی است نزدیک مصر] از شخص کافر ملعونی که سر می برد مردان را و زنده می گذارد زنانشان را. من سیزده واقعه ای را که در آنجا به وقوع می پیوندد را به خوبی می شناسم. نخستین واقعه........

بقیه در قسمت دوم